Tüm dünyada milyonlarca insanın her 1 Mayıs’ta kutladığı 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın kanlı bir geçmişi vardır
1886’da Şikago’da toplanan Amerikan İşçi Sendikaları Konfederasyonu, 8 saatlik iş günü için 1 Mayıs’ı ilk defa hayata geçirirler.
İşçilerin hepsinin dilinde aynı sözler vardı: “Biz sadece, fabrikada çalışan, akşam eve geldiğinde yemek yiyip yatan ve ertesi gün yeniden çalışan köleler değiliz. Düşünmek ve yaşamak istiyoruz.
1 MAYIS NASIL DOĞDU?
1856 yılında Avustralya’nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri çalışma saatlerinin azaltılması için başlattığı protestolara kadar dayanıyor 1 Mayısın tarihi.
Vahşi sanayileşmenin kurbanı olan Amerikalı işçileri, 16 saat olan iş gününü, 8 saat olarak kabul ettirmek için verdiği mücadele 1884’te başlamıştır.
1 Mayıs 1886’da ABD’nin büyük kentlerinde beş binden fazla grev ilan edilir. ŞikagoValisi ile işbirliği yapan mafya ekipleri, işçilere saldırır, ölen ve yaralananlar olur. 3 gün süren gösteriler sonrasında, 4 Mayıs’ta bir miting düzenlenir. Miting tam dağılırken, kürsünün önüne, nereden geldiği belli olmayan bir bomba atılır. Patlayan bomba nedeniyle 7’ polis ölür, 70’i ise yaralanır. Olaylarla ilgili olarak Sosyalist sendika lideri Persin suçlanır. Sendikacılardan Persin ile birlikte dört kişi 11 Kasım 1887’de idam edilir. Yüzlerce işçi asılsız ithamlarla tutuklanır.
2. Enternasyonal, 1891’de yapılan 2. Kongrede, 1 Mayıs’ın İşçi Sınıfının Birlik Mücadele ve Dayanışma Günü olarak her yıl kutlanmasını kararlaştırır. Bu yıldan sonra işçi sınıfı tüm ülkelerde 1. Mayısı işçi bayramı olarak kutlamaya başlamıştır.
Osmanlı Devleti’nde ilk kez 1911’de Selanik’te 1.Mayıs kutlanmıştır. İstanbul’da ise ilk kez 1912 yılında kutlandığı bilgisi kaynaklarda yer aldı. Daha sonra Savaşlar nedeniyle, 1 Mayıs uzun bir aradan sonra ilk kez, İştirakçi (sosyalist) Hilmi önderliğinde 1921’de kutlanır. 1 Mayıs 1923’te de ilk kez “resmi” olarak işçi bayramı kutlamaları yapılır. Ancak, 1924 yılında “kitlesel” 1 Mayıs kutlamaları yasaklanır.
27 Mayıs 1935 tarihli “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun” ile 1 Mayıs “Bahar Bayramı” olarak kabul edildi. Büyük ölçekli kutlamaların yaşanmadığı Türkiye’de 1 Mayıs yaklaşık, 50’ yıl aradan sonra tekrar ısınır. İlk açık 1 Mayıs kutlaması, 1975 yılında solcular tarafından İstanbul Tepebaşı’nda bir gazinoda yapılır. 1976 yılında ise Taksim Meydanı’nda Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu(DİSK), geniş kapsamlı bir kutlama tertip etmiştir.
12 Eylül 1980 darbesinin ardından 1981 yılında Milli Güvenlik Konseyi 1 Mayıs İşçi Bayramı’nı resmi tatiller arasından çıkarır. 30’ yıl sonra, 1. Mayıs, Nisan 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” olarak resmi tatil ilan edildi.
KANLI 1 MAYIS: 1977
Tarihe “Kanlı 1 Mayıs” olarak geçen 1977’deki kutlamalar, daha sonraki yıllar için Taksim Meydanı’na özel bir anlam yükledi. O zamana kadarki en geniş katılımlı 1 Mayıs kutlaması düzenlendi. O zamanki adıyla Taksim deki Intercontinental oteli ve Sular İdaresi binasından işçilerin üzerine ateş açıldığı ileri sürülür. Çıkan arbede sonrası kaçmaya çalışanlardan 34 kişi ezilerek hayatını kaybetti. Halen tam olarak aydınlatılamayan saldırıyla ilgili olarak birçok senaryo ortaya atıldı.
1’Mayıs 1977’de ki, Kutlamalar sol fraksiyonlar arasında güç gösterisine sahne olur. Emperyalizme karşı savaştığını iddia eden, Çin ve Rus yanlısı komünistler kutlamayı kana bulamıştır. Bazı sol grupların kutlamalara katılmamaları istenmiştir. Fakat bu gruplar silahlanarak İstiklal Caddesi yönünden Taksime doğru yürürler. Silahlı olan bu grupların çatışması için beklenen kıvılcım sular idaresi tarafından gelir ve miting alanı bir andan çatışma alanına dönüşür.
Bu konuda PROF. Halil Berktay Hoca da şunları yazmıştır:
“O gün orada (1 Mayıs 1977 Taksim) ne kanlı bir derin devlet komplosu, ne de etrafa gizlenmiş keskin nişancılar vardı. Sol kendi iç çatışmasından ve rezilliğinden mağduriyet efsanesi çıkardı.”
Berktay Hoca, Tarih hocası. Eski militan bir solcu. Yani olayların içinden gelmiş.
1969 yılında Ankara’da Basın Yayın Yüksekokulu’nun bir odasında bir cinayet işlendi. Mustafa Kuseyri adlı solcu bir öğrenci, o gece öldürüldü. Ertesi gün gazeteler ve radyolar, solcu genci, ülkücülerin öldürdüğünü duyurdu… Kuseyri’yi dava arkadaşları, yani solcular öldürmüştü. Kanlarını da ünlü gazetecimiz Cengiz Çandar temizlemiştir. Rivayete göre, Kuseyri, Rus ruleti oynarken öldürülmüştür. Onu öldüren solcu ekip ve örgütü; ertesi gün hiç utanmadan, “Faşistler öldürdü” deyip 100 bin kişiyi, yüzlerce öğretim üyesini “Kahrolsun faşizm” diye slogan atarak yürüttü.” Anıt kabre kadar.
Ölen bir solcu bir öğrenciydi, ama Anıtkabir yürüyüşünü düzenleyenler öğrenciler değildi. Burada devreye giren derin devletin solcularıydı. İşte, 1’Mayıs 1977’de de, sol fraksiyonların içerisine yerleştirilen derin solcular mitingi kana bulamışlardı.
